Gynaecologische kanker

De precieze oorzaak van vulvakanker is niet helemaal duidelijk maar er zijn wel bekende risicofactoren. Deze vergroten de kans op vulvakanker:

•    Infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Vooral HPV type 16;
•    Huidafwijkingen zoals lichen sclerosus;
•    Vulvakanker komt vooral voor bij vrouwen ouder dan 60 jaar;
•    Verzwakt immuunsysteem. Bijvoorbeeld door medicatie of ziekten zoals HIV;
•    Roken verhoogt het risico op verschillende soorten kanker, ook op vulvakanker;
•    Voorgeschiedenis van andere HPV-gerelateerde aandoeningen. Zoals baarmoederhalskanker of genitale wratten.

De symptomen van vulvakanker kunnen variëren. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

•    Jeuk aan de schaamlippen die lang aanhoudt;
•    Pijn of een branderig gevoel in het gebied rond de vagina;
•    Een verdikking, knobbeltje of zweertje op de schaamlippen dat niet geneest;
•    Veranderingen in de huid van de schaamlippen, zoals verkleuring, rimpels of een schilferige plek;
•    Bloedverlies of afscheiding (buiten de menstruatie of na de overgang);
•    Pijn bij het plassen of vrijen.

Uw arts neemt een stukje weefsel weg voor onderzoek. Dit wordt een biopsie genoemd en gebeurt tijdens een poliklinisch bezoek met lokale verdoving.

Indien uit het onderzoek blijkt dat u vulvakanker heeft wordt u doorverwezen naar het UMCG. Hier vinden uw behandelingen plaats.

Vaginakanker is erg zeldzaam. Het komt voor bij dochters van vrouwen die in hun zwangerschap het DES-hormoon gebruikt hebben. De kanker wordt meestal ontdekt bij DES-controles of bij toeval.

Uw arts neemt een stukje weefsel weg voor onderzoek. Dit wordt een biopsie genoemd en gebeurt tijdens een poliklinisch bezoek met lokale verdoving.

Indien uit het onderzoek blijkt dat u vaginakanker heeft wordt u doorverwezen naar het UMCG. Het gaat hierbij meestal om een operatieve ingreep.

Meer informatie over DES vindt u op de website van het DES centrum.

De belangrijkste oorzaak van baarmoederhalskanker is een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Dit virus kan de cellen in de baarmoederhals veranderen, wat uiteindelijk kan leiden tot kanker. Niet iedereen die met HPV besmet is, krijgt baarmoederhalskanker, maar het verhoogt wel het risico.

Andere risicofactoren zijn:
•    Roken;
•    Een zwak immuunsysteem; (bijvoorbeeld door HIV of bepaalde medicijnen) hebben een hoger risico.
•    Langdurig gebruik van anticonceptiepillen;
•    Vroege seksuele activiteit en meerdere seksuele partners. Dit kan de kans op HPV-besmetting verhogen;
•    Vrouwen die niet regelmatig deelnemen aan het bevolkingsonderzoek (uitstrijkjes), lopen een groter risico.

Het is belangrijk om te weten dat de meeste gevallen van HPV-infectie vanzelf verdwijnen, maar sommige kunnen leiden tot langdurige celveranderingen die uiteindelijk kanker kunnen veroorzaken.

De symptomen van baarmoederhalskanker kunnen variëren. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:
•    Ongewone vaginale bloedingen, zoals tussen menstruaties, na seks of na de overgang.
•    Vaginale afscheiding die anders is dan normaal, bijvoorbeeld met een vreemde geur.
•    Pijn tijdens of na seks.
•    Bekkenpijn of pijn in de onderbuik.
•    Onregelmatige menstruaties (als je nog menstruaties hebt).

Bij een colposcopie kijkt de gynaecoloog met behulp van een eendenbek (spreider) naar uw baarmoedermond. Daarna wordt uw baarmoedermond en baarmoederhals met een soort microscoop onderzocht. Als het nodig is dan neemt de gynaecoloog een klein stukje weefsel af. Dit wordt vervolgens onderzocht. Aan de hand van de uitslag wordt er een plan gemaakt. Dit kan betekenen dat er nog iets meer weefsel moet worden weggehaald (zie behandeling). Het kan ook betekenen dat er niets gedaan hoeft te worden en dat u onder controle blijft met uitstrijkjes.

In de meeste gevallen gaat het om een voorstadium van baarmoederhalskanker. Er zijn verschillende mogelijkheden:
•    De afwijking wordt in zijn geheel verwijderd. U krijgt de eerste jaren na de diagnose extra uitstrijkjes ter controle;
•    De afwijking wordt niet geheel verwijderd. Er vindt een tweede ingreep plaats;
•    Er wordt baarmoederhalskanker vastgesteld. Meestal volgt een CT-scan van de buik en borstkas. Voor verdere behandeling ontvangt u een verwijzing naar het UMCG.

Risicofactoren voor het krijgen van baarmoederkanker zijn overgewicht, suikerziekte en langdurige blootstelling aan oestrogene hormonen.

Vaginaal bloedverlies na de overgang kan een teken zijn van baarmoederkanker. Soms gaat dit samen met buikpijn. Ook kan een uitstrijkje laten zien dat er iets niet goed is in de baarmoeder.

Uw arts verwijst u met bovengenoemde klachten naar een gynaecoloog. U wordt onderzocht met behulp van een spreider (eendenbek). Ook krijgt u een vaginaal echoscopisch onderzoek. Daarnaast is weefselonderzoek nodig voor het stellen van de juiste diagnose. De uitslag van het weefselonderzoek duurt meestal 5 werkdagen. Wordt er baarmoederkanker vastgesteld? Dan wordt er ook een röntgenfoto of CT-scan van uw borstkast gemaakt.

De behandeling bestaat uit het operatief verwijderen van uw baarmoeder en eierstokken. Dit gebeurt bij voorkeur door middel van een kijkbuisoperatie (laparoscopie). Deze ingreep vindt meestal in het ziekenhuis van Antonius plaats.

Afhankelijk van het stadium van de kanker volgt eventueel nog een nabehandeling. Dit zijn bestralingen (radiotherapie) of chemokuren. De radiotherapie vindt plaats in het RIF Leeuwarden (Radiotherapeutisch Instituut Friesland) of in de Isala Klinieken in Zwolle. De chemokuren worden in ons ziekenhuis in Sneek toegediend.

Nacontroles vinden nog enige jaren plaats, in het ziekenhuis van Antonius.

Eileider- en eierstokkanker komt vooral voor bij vrouwen van 50 jaar en ouder. Maar soms krijgen jongere vrouwen deze ziekte, vanaf ongeveer 25 jaar. Bent u jonger dan 50 en heeft u deze vorm van kanker? Dan is de kans groter dat het in de familie voorkomt. Dit kan komen door erfelijke genen.

Uw arts verwijst u dan naar de afdeling Klinische Genetica van het UMCG. Daar krijgt u advies over erfelijkheid en wat dit voor u en uw familie kan betekenen.

Kanker van de eierstok of eileider kent weinig typische klachten. In de gevorderde stadia is vaak sprake van een bolle buik, benauwdheidklachten en buikpijn.

Voor het stellen van de diagnose eileider- of eierstokkanker vinden verschillende onderzoeken plaats:
•    Gynaecologisch onderzoek;
•    Vaginaal echoscopisch onderzoek;
•    Bloedonderzoek;
•    Een CT-scan van buik en borstkast;
•    Soms afname en onderzoek van buikvocht of vocht uit de borstkast.

Het type behandeling hangt af van het stadium van de eileider- of eierstokkanker:

Vroeg stadium
Bij een vroeg stadium vindt een buikoperatie plaats, eventueel gevolgd door chemokuren.

Gevorderd stadium 
Bij een gevorderd stadium wordt overlegd met specialisten uit het UMCG. Het advies kan een operatie met aansluitend chemokuren zijn. Of om te beginnen met chemokuren. Na 3 kuren volgt eventueel een operatie. U ontvangt altijd een behandeladvies dat het beste past bij uw situatie.

Nacontroles vinden nog enige jaren plaats, in het ziekenhuis van Antonius.